THILMAK VS RINNA
R.Lalrintluanga
Kristian kan nihna angin ringtu nunah thil pawimawh tak tak kan hriat tur leh kan nunpui tur a awm thin a. Chung kan hriat tur thil tam tak zinga chi hnih chauh mahse, ringtu nun atana thil pawimawh em em ni si thiam dan danin thai lan ve kan tum dawn a ni.
Thilmak tih hian ringtu nun nen eng inzawmna nge a neih tih kan sawi hmain a awmzia han sawifiah phawt ila. Thilmak chu leilung dan (natural law) emaw thiamna dan (scientific law) emaw pawhin a chhui chhuah theih loh, thil nih dan phung pangngai baka thil lo thleng hi a ni deuh ber a. Chung thilte chu ramhuai emaw Pathian emaw chauh lo chuan an ti thei lo. Kristiante’n kan thurin innghahna bulpui ber Bible-ah pawh hian thilmak tih tam tak thailanin a awm a. Pathian hian amite chhandamna min buatsaihsakna kawngah hian a lama kan hawi theihna tur leh Amah an thlan theihna turin thilmak tam tak a ti a ni.
Lei leh van siam thu (Genesis 1) hmangin thil mak a intan a. “Lo awm rawh se,” tih ringawt hmanga lei leh van siam a ni te hi thilmak leh Pathian ropuizia tihlanna a ni. Mihring din dan leh Nunna thaw hmanga thlarau min pek dan (Genesis – 2:7) te pawh hi thilmak ropui a ni. Tin, Israel fate Aigupta-a an saltanna atanga Pathianin Kanaan ram an luh thlenga a hruainaah pawh thilmak tam tak tiin a ropuina a puang chhuak zel bawk a. Isuan rawng a bawl lai pawhin thilmak tam tak tiin mi tam tak a hnenah a hruai a, zuitu tam tak a nei bawk a ni. Isua Krista kan thlana a hnung kan zui theihna tur hian thilmak tam tak tihsakin kan awm a. Chung thilmakte chuan tangkaina tam tak neiin, Isua Krista pawh khan rawng a bawlna atan tangkai takin a hmang reng a ni.
Amaherawhchu, mak taka a din mihringte ngei chuan a siamtu Pathian chu sualah an tluksan a (Genesis 3:1-13). A thil tih mak tam tak hmu thin Israel fate pawh khan Pathian chu hawisanin, an hel fo thin. Isua Krista’n rawng a bawl laia a thil tih mak tam tak hmua Amah chawimawitute ngei pawh khan, “Krawsah khengbet rawh,” tiin an zui Isua chu chu an phatsan bawk a ni.
Pathian thilmak tih kan nuna kan hmuh fo tawh hnuah te, kan nun ngeiin a taka kan tawn hnuahte pawh Amah kan phatsan leh fo thin mai hi a chhan eng nge ni ta ang le? Thilmak hi Isua Krista kan thlana kan duh theihna tur hian thil tangkai tak anih rualin, a ber a ni lo tihna a ni thei angem? Mihring chu suala a tluk atang khan bum hmang che lailet der a lo ni ta a (Jeremia 17:9). Sualin min chiahpiah tlat tawh avangin Pathian thilmak tih tam takte pawh chuan kan thinlung a hneh zo ta lova. Amah tluksanin kan pen bo san leh fo thin a ni. Johana 12:13 ah chuan, “An hmaah chutiang thilmak tam tak ti mah sela, amah an ring si lo,” tiin a ziak a ni. Thilmak hi Pathian kan duh theihna tura thil tangkai a nih rualin thilmak hmua hria te ngei pawhin an tluksan fo avang hian kan buaipui ber tur a ni lo tih a chiang a.
Pathian chuan chhandamna min buatsaihsak ring mai tur leh chu rinnaah chuan awm reng turin min fuih zawk a (I Korinth 16:5&13, Tirhkohte 14:22, Kolossa 2:7). Chu kan rinna avang vek chuan chhandama kan awm tur thute pawh min hrilh bawk a (Rom 5:1, Ephesi 2:8). Tin, chu kan rinna vek chu kan felnaah min pawmsak bawk a ni (Rom 4 : 3 & 9) Mizo kristiante hian thil mak hi kan buaipui zual bik em aw. Thilmak thlenna hmun leh rau danglam deuh thlenna hmun chu kan pan khawm nghal zung zung a. Kohhran programme pangngai thulh thak thaka chu lama kan kal chang a awm fo thin. Parda-ah Isua thla a lang, chumi hmunah chuan kraws a eng phut mai, chumi tui chu in chuan miin an dampui tihte leh thilmak mak dang tam takte hi Pathian thu aia kan titi tui ber a ni fo mai. Hengte hi a tha lo e ka ti hauh lo. Amaherawhchu, hei aia buaipui tur pawimawh zawk hi kan hlamchhiah phah fo thin hi thil pawi tak a ni si. Tirhkoh Paula, Pathian thiltih mak a chunga thleng ngei pawh khan a tlangaupui ber chu, Damaska khaw daia a thil tawn mak tak ni lovin rinna thute, hmangaihna thute a ni daih a ni. Thilmak tam tak titu Isua Krista ngei pawhin a ziritr Thoma hnenah, “Nang chuan mi hmuh avangin mi ring a ni; hmu lova ring apiangte chu an eng a thawl e,” a ti hial zawk a ni.
Kan pianthar theihna tur hian thilmak danglam kher kan nuna lo thleng tur emaw, eng emaw rau mak tak, kan nuna lo awm phut hun kan nghaka kan beisei tlat anih chuan kan tlai chhe mai ang tih hi thil hlauhawm tak a ni. Chutiang bawkin ringtu pawh thilmak buaipui reng renga kan hmanhlel anih chuan kan kal sual mai te pawh thil hlauhawm tak a ni bawk. Rau kan duh lutuk avanga a mak apiang tih duhnate, mi awm loh dana awm bik tlat tumnate hian Pathian kan zuina kawngah hlawkna min thlen em tihte hi ngaihtuah ngun a ngai hle.
A tawp berah chuan thilmak leh ropui ber, a aia mak leh ropui awm chuang tawh lo tur chu Pathianin a fapa Isua Krista hmanga chhandamna min rawn buatsaihsak hi a ni a. Chu thilmak chu rinnaa kan lo pawma kan nunpui chuan chhandamin kan awm mai dawn a ni. “Rinna avanga khawngaihnaa chhandam in ni; nangmahni thawh chhuah a ni lova, Pathian thilpek a ni,” Ephesi 2:8-a a tih ang khan. Chhandamna min buatsaihsak aia thilmak buaipui leh chuan tur dang a awm lova. Chu thilmak tluka mihring nun hneh thei thilmak dang a awm chuang lo a. Chu thilmak chu rinnaa pawm mai tur kan ni zawk reng a lo ni.